W wydanej w ostatnich miesiącach przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej książce pt. „Science in Poland in 34 Snapshots”, prezentującej czołowe polskie kierunki i infrastruktury badawcze, które mają dobrą międzynarodową renomę, znaleźć można także informację o polskich badaniach polarnych oraz o Polskiej Stacji Polarnej na Spitsbergenie jako wysokiej klasy europejskiej infrastrukturze badawczej. Celem publikacji jest promowanie osiągnięć polskiej nauki za granicą i zachęcenie zagranicznych uczonych do współpracy z polskimi badaczami.
Zastanawiając się, czym były badania polarne dla polskiej nauki i czy są one nadal magnesem przyciągającym młodych naukowców w Polsce i za granicą należy zwrócić uwagę na ich interdyscyplinarność i konieczność współdziałania z międzynarodowymi grupami badawczymi.
W badaniach obszarów polarnych w sposób naturalny krzyżują się i łączą działania z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Wyniki tych badań oraz działalność logistyczno-eksploratorska oddziałuje także na inne dziedziny nauk, jak medyczne, humanistyczne czy społeczne.
Uczestnictwo Polski w kooperacji i współzawodnictwie poprzez współudział w światowych badaniach obszarów polarnych ma fundamentalne znaczenie dla pozycji Polski nie tylko w badaniach naukowych obszarów polarnych, ale także w sferze polityki zagranicznej państwa. Polska jest reprezentowana w Europejskiej Radzie Polarnej, jest członkiem traktatów Spitsbergeńskiego i Antarktycznego. Zaniedbanie naszej aktywności w strefach polarnych, gdzie wiele miejsc nosi imiona polskich badaczy i polskie nazwy, byłoby niepowetowana stratą i niewybaczalnym błędem.
Prowadzenie badań w obszarach polarnych stwarza podstawy politycznej obecności Polski w Arktyce i Antarktyce, ze wszystkimi kosztami, ale też i profitami, wynikającymi z takiej obecności, jak dostęp do wiedzy, pozycja międzynarodowa oraz wspólna eksploracja i eksploatacja zasobów oceanów polarnych oraz kopalin użytecznych. Na szczególną uwagę zasługują badania początków Ziemi, są one niezmiernie obiecujące w obecnych rejonach polarnych. Nie bez znaczenia jest wykorzystywanie wiedzy z własnych badań w odniesieniu do kierunków i tempa zmian klimatu globalnego, co dają studia najbardziej wrażliwych obszarów okołobiegunowych. Przekładać się to może na wymierne efekty związane z polityką klimatyczną kraju, jak i wykorzystanie nowych możliwości działalności ekonomicznej w ocieplającej się Arktyce.
Polskie stacje polarne i statki, jako międzynarodowe platformy badawcze pełnią role centrów skupiających grupy badawcze w wielu dziedzinach nauki. Są one ambasadami nauki polskiej w świecie oraz miejscem do potencjalnej realizacji dużych projektów międzynarodowych i krajowych. Ich atrakcyjność w pozyskiwaniu potencjalnych partnerów i funduszy zależy przede wszystkim od posiadanego dobrego i nowoczesnego zaplecza i potencjału aparaturowego. Nasze osiągnięcia naukowe w badaniach polarnych są znaczące, zwłaszcza, gdy porównamy je z nakładami przeznaczanymi na ten cel.
Zapleczem kształcenia nowych kadr jest Centrum Studiów Polarnych, w którym prowadzona jest Międzynarodowa Środowiskowa Szkoła Doktorska oraz studia magisterskie i dyplomowe. A platformą dla koordynacji działań naukowych w kraju i za granicą dla całego polskiego środowiska polarnego był i jest, od ponad 40 lat, Komitet Badań Polarnych przy Prezydium PAN.
Gdyby byli Państwo zainteresowani publikacją „Science in Poland in 34 snapshots”, można przejrzeć ją w pokoju spotkań naukowych (sala 11), albo otrzymać od Prof. Głowackiego lub Agaty Goździk (p. 532).
