Zespół Doradczy Ekspertów przygotował Raport w oparciu o dyskusje podczas odbiorów – spotkania online z pracownikami Instytutu, którzy przedstawili bieżące działania i wyniki, a także plany na przyszłość. Do przygotowania raportu Zespołu wykorzystane zostało również pisemne podsumowanie osiągnięć ośmiu zakładów naukowych Instytutu, a także statystyki z ostatnich 10 lat. Nasza instytucja znacznie się rozrosła się w ciągu ostatnich lat pod względem personelu naukowego, projektów finansowanych zewnętrznie, publikacji oraz funduszy na badania i zarządzanie. Ogólnie rzecz biorąc, przełożyło się to na większą widoczność na arenie międzynarodowej i rolę w inicjatywach na szczeblu UE. Badania mają charakter międzynarodowy, nie tylko jeśli chodzi o zasięg, ale również biorąc pod uwagę standardy, włączają także na różne sposoby przemysł i społeczeństwo. IGF PAN zarządza bardzo ważną dla nauki infrastrukturą badawczą, w tym Polską Stacją Polarną Hornsund na Spitsbergenie, która jest głównym źródłem unikalnych danych dla szerokiego zakresu badań Instytutu.
Wspierając wewnętrzną interdyscyplinarną współpracę, zidentyfikowano cztery główne obszary tematyczne, w zakresie których prezentowano wyniki badań podczas tegorocznych odbiorów. IGF PAN rozpoczął prace dotyczące rewitalizacji stacji imienia Dobrowolskiego we wschodniej Antarktydzie; oraz opracowuje i wdraża plan zarządzania danymi (DMP), odzwierciedlający zarówno potrzeby związane z interdyscyplinarnymi pracami naukowymi, jak i dyrektywę UE-INSPIRE dotyczącą danych FAIR.
Rekomendacje Zespołu Doradczego Ekspertów:
- Należy mocno skoncentrować się na międzynarodowych projektach i inicjatywach badawczych. Podczas gdy projekty krajowe odgrywają ważną rolę w zapewnianiu finansowania badań i wsparcia dla różnorodnych i odpowiednich działań naukowych, wysoki poziom międzynarodowej konkurencji podnosi poprzeczkę doskonałości naukowej i przywraca wysoką widoczność i większe znaczenie w międzynarodowej panoramie naukowej. W szczególności, wybitni naukowcy powinni ubiegać się o projekty w ramach filaru “doskonałość naukowa” programu ramowego H2020 (i kolejnego programu „Horyzont Europa”), pamiętając, że jakość naukowa i wytrwałość są kluczem do sukcesu.
- Ogólna jakość i zakres badań naukowych w Instytucie wydają się być dobrze wykorzystywane poprzez uczestnictwo, w tym również w wiodących rolach, w dużych zintegrowanych projektach geofizycznych, których realizacja może ożywić rolę i znaczenie geofizyki w XXI wieku przy jednoczesnym zapewnieniu postępu naukowego. Badania w regionach polarnych wydają się oferować takie możliwości, biorąc pod uwagę poziom zaangażowania Instytutu i różnorodność tematów w badaniach litosfery, fizyce atmosfery, badaniach morskich i biogeochemii. Zidentyfikowano duży potencjał przygotowania multidyscyplinarnych zintegrowanych projektów, mających na celu ocenę potencjału geotermalnego w Polsce i innych regionach Europy Północno-Wschodniej, w tym analizę i ocenę zagrożeń związanych z wydobyciem surowców. Biorąc pod uwagę ten potencjał, zachęca się naukowców Instytutu do dalszego wzmacniania ich wiodącej roli w takich międzynarodowych współpracach, co znalazłoby odzwierciedlenie w wiodącym autorstwie powstających publikacji.
- Obecna reorganizacja działalności Instytutu, zgodnie z czterema wysoce interdyscyplinarnymi obszarami tematycznymi powinna być kontynuowana i wspierana poprzez opracowanie średnioterminowych oraz wieloletnich planów strategicznych o jasnych i weryfikowalnych celach. Celom tym musi towarzyszyć plan zrównoważonego rozwoju, który określa potrzebne zasoby i przewidywane źródła finansowania, w tym fundusze zewnętrzne. Ponadto każdy obszar tematyczny powinien być powiązany z długoterminowym celem odpowiadającym współczesnym wyzwaniom społeczno-gospodarczym, prezentowanym również w języku popularnonaukowym, tak aby był skutecznie komunikowany na zewnątrz, dostarczając argumenty na temat znaczenia Instytutu dla nauki i społeczeństwa.
- Rozwój DMP (Data Management Plan – Plan Zarządzania Danymi) Instytutu powinien być wspierany przez plan zrównoważonego rozwoju jednostki, który uwzględnia zasoby niezbędne do jego utrzymania i wdrożenia w perspektywie długoterminowej. Zespół docenia fakt, że pierwsza część zasad FAIR umożliwiających wyszukiwanie i dostępność danych przebiega dobrze i zaleca, aby dalsze wdrożenia koncentrowały się na interoperacyjności i możliwości ponownego wykorzystania danych.
- Rewitalizacja stacji imienia Dobrowolskiego na Antarktydzie Wschodniej jest bardzo wymagającym zadaniem pod względem logistycznym i technicznym oraz finansowym. Uważamy, że potencjalne korzyści w znacznej mierze przewyższają koszty przedsięwzięcia i zalecamy kontynuowanie tej inicjatywy przy pomocy silnego długoterminowego planu zrównoważonego rozwoju opracowanego we wsparciu odpowiednich ministerstw. Ze względu na jego znaczenie strategiczne rozumiemy, że polski rząd rozważa pokrycie początkowych kosztów i zalecamy kontynuowanie dyskusji w celu zapewnienia długoterminowej stabilności na szczeblu rządowym, która uzasadniałaby wysiłki i pozwoliłaby na wdrożenie planów.
- Jednym z kluczowych elementów prężnego instytutu badawczego jest obecność wśród jego członków znacznej liczby doktorantów i doktorów habilitowanych. Chociaż w Instytucie istnieje silna grupa młodych naukowców, zauważamy, że liczba doktorantów znacznie spadła w ciągu ostatnich pięciu lat. Podjęto starania, aby zachęcić badaczy do udziału w konkursach na fundusze zewnętrzne na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz włączyć doktorantów i doktorów do składanych wniosków projektowych. Ponadto Instytut niedawno utworzył dwie szkoły doktorskie wspólnie z kilkoma innymi instytucjami badawczymi, które obecnie są jedynymi organizacjami oferującymi doktoraty z geofizyki w Polsce. Zalecamy proaktywne reklamowanie tych stanowisk na jak najszerszą skalę na arenie międzynarodowej oraz utrzymywanie i zwiększanie wysiłków w celu zapewnienia wzrostu liczby i jakości doktorantów z Polski i zagranicy.
Natomiast zauważamy następujące aspekty, które mogą stanowić elementy dalszych ulepszeń:
· Zwiększona liczba publikacji JCR jest w przybliżeniu kompensowana przez podobnie rosnącą liczbę zatrudnionych naukowców, przy średnim wskaźniku produktywności zbliżonym do jednej publikacji na naukowca rocznie w ciągu ostatniej dekady.
· Zauważamy, że liczba publikacji i autorów wiodących w publikacjach jest nierównomiernie rozłożona w poszczególnych zakładach naukowych IGF PAN, przy czym niektóre z nich wydają się szczególnie efektywne, a kilka innych ma bardzo niski wskaźnik publikacji;
· Podobnie, liczba aktywnych projektów rozkłada się nierównomiernie między zakładami, przy zachowaniu zgodności między najmniejszą produktywnością pod względem projektów i publikacji;
· Podczas gdy liczba projektów Unii Europejskiej rośnie, fundusze powiązane z projektami były znacznie wyższe w latach 2012–2015, co oznacza, że obecny szerszy udział nie przekłada się na zwiększenie ogólnego wsparcia finansowego;
· Brak aktywnych projektów w ramach filaru “doskonałość naukowa” unijnego programu ramowego „Horyzont 2020”, np. Projekty ERC lub Marie Curie (w 2019 r. zgłoszono 3 wnioski ERC oraz 2 MC-ITN);
· Generalnie, efekt naukowy generowany przez pracowników Instytutu wydaje się być niższy niż faktyczny jego potencjał, i tylko niewielu naukowców ma indeks Hirscha wynoszący co najmniej 20.