Buntin, S., Artemieva, I.M., Malehmir, A., Thybo, H., Malinowski, M., Högdahl, K., Janik, T. and Buske, S., 2021. Long-lived Paleoproterozoic eclogitic lower crust. Nature communications, 12(1), pp.1-13.
https://www.nature.com/articles/s41467-021-26878-5
Artykuł ten dotyczy wyników profilu głębokich sondowań sejsmicznych o akronimie UPPLAND, zrealizowanego w 2017 roku we współpracy zespołów ze Szwecji (Uniwersytet w Uppsali), Polski (IGF PAN), Danii (Uniwersytet w Kopenhadze) oraz Niemiec (Uniwersytet Techniczny we Freibergu). Akwizycja profilu była możliwa dzięki grantowi szwedzkiej rady badań naukowych (VR), kierowanego przez prof. Alirezę Malehmira z Uppsali i współkierowanego przez prof. Hansa Thybo i prof. Michała Malinowskiego. Profil ten o długości ok. 550 km zlokalizowany był w środkowej Szwecji, przecinając mikrobloki kontynentalne przyłączone podczas paleoproterozoicznej akrecji orogenu swekofeńskiego (ok. 1.8-1.9 mld lat).
Zarejestrowane pole falowe i wyniki modelowania sejsmicznego pokazują bardzo wysokie prędkości sejsmiczne (8.5-8.6 km/s dla fali P) w górnym płaszczu w centralnej części profilu, stowarzyszone z anomalnie wysokimi gęstościami w płaszczu. Tak wysokie prędkości zaobserwowano wcześniej jedynie w obszarze wystąpienia kimberlitów na Syberii. Prędkościom tym towarzyszy wystąpienie wysokoprędkościowej dolnej skorupy (7.3 – 7.4 km/s dla fali P), która widoczna jest na długości ok. 350 km – dużo większej niż obserwowana np. w Finlandii. Wyniki te świadczą o możliwości przejścia skał skorupowych w facje eklogitowe. Ich wyjątkowość polega na tym, że proces eklogityzacji prowadzi zazwyczaj do delaminacji (odspojenia) dolnej skorupy – w tym wypadku mamy do czynienia z procesem, którego ślady w skorupie i płaszczu ziemi przetrwały prawie 2 mld lat.
Artykuł wszedł w skład rozprawy doktorskiej Sebastiana Buntina z Uniwerystetu w Uppsali, obronionej 17 grudnia br. (prof. Malinowski był współpromotorem).